BPA’nın insanların sağlığı üzerindeki etkileri nelerdir...?
Bisfenol A veya BPA, (CH₃)₂C(C₆H₄OH)₂ formülüne sahip sentetik organik bileşik. İki hidroksifenil grubu barındırır, difenilmetanlar ve bisfenoller altında incelenir. Renksiz katı halde bulunan BPA, organik çözücülerle çözünse de suda çok az çözünür.
Formül: C15H16O2
Molar kütle: 228,29 g/mol
Erime noktası: 158 °C
IUPAC numarası: 4,4'-(propane-2,2-diyl)diphenol
Sınıflandırma: Östrojen
İçinde çözündüğü madde: Etanol, Alkali
Genellikle BPA ibaresi, plastik bebek şişelerinin ve damacanaların üzerinde hepimizin gözüne çarpan bir ibare var “BPA’sızdır”. Ya da (BPA free) Açılım olarak bisphenol A, vücuttaki hormanları taklit eden bir endokrin bozucudur. Bu endokrin bozucular, hem yetişkinlerde hemde küçük yaşta ki çocuklarda özellikle östrojeni taklit ederek, kardiyovasküler, nörolojik ve hormonal bozukluklara yol açmaktadır ve metabolizmaya ciddi zararlar vermektedir.
Bisfenol A (BPA) polikarbonat ve epoksi reçinelerin yapısında yer alan bir monomerdir. Epoksi reçineler ve polikarbonatlar; gıda ambalajlarında, damacanalarda ve bir çok alanda kullanılır.
BPA, polikarbonat plastiklerin daha güçlü ve esnek olmasını sağlar. BPA damacanalardan suya geçebilmektedir. Polikarbonatlar tabak, bardak, geri dönüşümlü içecek şişeleri gibi bir çok gıda ile temas eden malzemelerde kullanılmaktadır. Ayrıca, gıda ve içeceklerin konserve kutularının ve gıda üretiminde kullanılan tenekelerin iç kaplanmasında (laklanmasında) da BPA içeren epoksi reçineler kullanılmaktadır.
BPA varlığı laboratuvarlarda BPA Analizi ile test edilmektedir. Test edilen ürün üzerinde BPA'sız olduğuna dair BPA Free bilgisi gösterilmektedir.
İnsanların fark etmeden senelerce kullandığı damacana içindeki plastiklerde BPA’ya rastlamak mümkündü. Yapılan araştırmalarda BPA’nın vücudumuza sadece gıdamızla ya da kullandıklarımızla değil, havadan ve tozdan da rahatlıkla bulaşabileceği ortaya çıkmış durumda. En önemlisi azıcık BPA’yla bile metabolizmanızın bütün hormon dengesi bozulabiliyor, şeker hastalığı, üreme ve nörolojik problemler ortaya çıkabiliyor. Fakat bu noktada BPA’nın nedenli zararlı olduğu gün yüzüne çıkınca, ortaya BPA’sız olan yeni bir plastik türü çıkmış durumda . O da Tritan ..
Tritan olarak bilinen, bu yeni madde ise trifenil fosfat (Triphenyl phosphate) içeriyor. Amerikalı Eastman şirketi tarafından piyasaya sürülen bu kimyasalın sentetik östrojen olup olmadığını test ettirdikten sonra ortaya çıkan sonuçlar gösterdi ki BPA’dan bile daha zararlı bir östrojenik olabileceği saptandı.
Ne yazık ki birçok gıda ve içecek kutusunda, bazı tıbbi malzemelerde kullanılıyor. ABD’de Ulusal Sağlık Enstitüleri’nde görevli bilim insanları tarafından, BPA’nın prostat ve beyin gelişimi üzerinde ciddi zararlı etkilere sebeb olabileceği kanıtlanmış durumda, cenin, bebek ve çocuklarda hareket değişikliğine neden olabileceği uyarısında bulunmuşlardır.
İngiltere yapılan araştırmalarda ise bu kimyasalın vücutta yüksek seviyelerde bulunmasının, kalp hastalıkları, diyabet ve karaciğerde enzim bozukluklarıyla bağlantısı olduğu ortaya çıkmıştır.
Sağlık kuruluşları ve dünyanın önde gelen sağlık örgütleri sürekli olarak BPA'lı ürün satın almayın diye halkı bilinçlendirmeye çalışıyorlar. Dev markalar ellerinde kalan BPA içeren ürünleri üçüncü dünya ülkelerine ithal ederek ellerinden çıkartıyorlar. Evet maalesef ülkemizde bu ülkelerden biri. O yüzden dışarıdan satın aldığınız tüm ürünler BPA içeriyor ve biz her gün o ürünleri tüketiyoruz.
Bebek ürünlerinde ise BPA Emzik, biberon, plastik oyuncaklar, diş kaşıma aparatları, sterilizasyon makineleri, plastik yıkama küvetleri, oturaklar ve aklınıza gelmeyen onlarca plastik üründe bulunuyor. Kesinlikle çok dikkat edilmesi gerekiyor. Mutlaka ürünlerin üzerini okuyun..BPA Free yazısı VARSA satın almaya özen gösterin.
Sonuç olarak plastiğin hangi türü ile test yapılırsa yapılsın, hiç birinde sonuç değişmiyor. Unutmayalım ki plastiğin doğada çözünmesi min. 400 yıl max. 1000 yıl sürüyor. Mümkün olduğunca az plastik ürün içeren malzeme tüketmek hem kendi sağlığımız hemde doğa açısından çok önemli. Her zaman sorduğum gibi Ne tükettiğinizi biliyor musunuz...!?
Hoşça, Dostça ve Sevgi ile Kalın
Arzu BOYACI
@muhendishanimingozunden
